TRITERPENOID TRONG LINH CHI GIÚP KHÁNG KHỐI U
Tiến sĩ Võ Thanh Hóa
Khoa Y, Đại học Quốc Gia TP HCM
Triterpenoid là nhóm hợp chất rất phổ biến trong tự nhiên, là thành phần chính của rất nhiều dược liệu. Nhiều công trình nghiên cứu đã công bố, các hợp chất thuộc nhóm triterpenoid có các tác dụng như kháng viêm, chống oxy hóa, chống ung thư, kháng siêu vi, kháng khuẩn, kháng nấm, và nhiều tác dụng chuyên biệt khác trên hệ tim mạch, thần kinh…
Trong Linh chi chứa rất nhiều triterpenoid. Cho đến nay, có hơn 20 triterpenoid từ Linh chi được phân lập và xác định cấu trúc. Các triterpenoid này, chủ yếu có khung cơ bản của acid ganoderic. [1,2]
Hình 1. Cấu trúc các triterpenoid có trong Linh chi [2]
Hình 2. Cấu trúc các acid ganoderic có trong Linh chi [1]
Các triterpenoid đã được chứng minh là một trong những thành phần chính quyết định tác dụng dược lý của Linh chi. Đặc biệt là các acid ganoderic. [2,3,4] Một số tác dụng chủ yếu của các hợp chất này:
Kháng ung thư
Tác dụng của các acid ganoderic được biết đến chủ yếu là kháng ung thư. Tác dụng này được xác định là liên quan đến các nhóm hydroxyl (OH) có trên khung cấu trúc. Cùng với nhóm carboxyl (CO) trên khung, giúp cho các acid ganoderic này trở thành các chất ức chế tế bào ung thư. Đặc biệt, chất acid ganoderic T có tác dụng ức chế mạnh tế bào ung thư phổi. Các acid lucidenic ức chế tế bào ung thư bạch cầu và thúc đẩy quá trình chết theo chu trình của tế bào ung thư này. [3]
Nhiều công bố khác cũng cho thấy, các triterpenoid trong Linh chi ức chế tế bào ung thư. Và các hợp chất này là nguyên liệu tiềm năng cho việc phát triển thuốc trị ung thư từ tự nhiên.
Chống oxy hóa
Các gốc tự do gây tổn hại đến tế bào thông qua các phản ứng oxy hóa, là một trong những nguyên nhân dẫn đến đột biến gen, ung thư… Dịch chiết Linh chi làm tăng hoạt động của các men chống gốc tự do của cơ thể. Mà thành phần chủ yếu của dịch chiết này là triterpenoid và polysaccharide được chứng minh là các hoạt chất chính. Đặc biệt là các acid ganoderic A, B, C, D và acid lucidenic B. [3,4]
Chống lão hóa
Gốc tự do, phản ứng viêm, stress oxy hóa ở tế bảo thúc đẩy quá trình lão hóa. Do đó, việc ngăn chặn, các yếu tố này sẽ làm chậm quá trình lão hóa. Rất nhiều nghiên cứu đã công bố, các triterpenoid của Linh chi ức chế COX-2 và các yếu tố gây viêm khám, làm giảm quá trình gây viêm, tổn hại tế bào. Đồng thời bảo vệ tế bào khỏi tác động của các gốc tự do. [4]
Bảo vệ tế bào thần kinh
Stress oxy hóa ở tế bào là nguyên nhân dẫn đến một số bệnh liên quan như Parkinson, Alzheimer, Huntington. Zhang và cộng sự (2011) đã chứng minh các triterpenoid có trong Linh chi có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh, giảm các tác động của stress oxy hóa lên tế bào thần kinh, tăng khả năng chịu đựng. Tiềm năng trong điều trị các bệnh liên quan đến thần kinh của Linh chi đã được nghiên cứu và báo cáo. Việc sử dụng Linh chi làm giảm và chậm tiến trình của bệnh Alzheimer, nguyên nhân là các triterpenoid kết hợp với các polysaccharide và phenolic đã ức chế hoạt động của men actylcholinesterase, sự hoạt động quá mức của men này là nguyên nhân gây bệnh. [3]
Kháng HIV
Các triterpenoid phân lập được từ Linh chi (acid ganoderic beta, lucidumol B, ganodermanondiol, ganodermanotriol, acid ganolucidic A) đã được chứng minh có tác dụng kháng HIV. Bên cạnh đó, khoảng 13 hoạt chất khác được phân lập từ Linh chi cũng cho tác dụng tương tự. Đặt biệt các men laccase có trong Linh chi có tác dụng ức chế men giải mã ngược của HIV-1. Song, hầu hết các nghiên cứu chỉ ra rằng, triterpenoid mới là nhóm hợp chất chính trong tác dụng kháng HIV của Linh chi. [3]
Hệ tĩnh mạch, gan mật
Theo nhiều nghiên cứu đã công bố, công dụng hạ huyết áp, hạ đường huyết, ổn định đường huyết, bảo vệ gan và tăng đào thải chất độc là do tác dụng của nhóm triterpenoid có trong Linh chi. [3]
[1] Balraj Singh Gill et al (2017), Tumor Biology, June 2017, 1-10.
[2] Che Xian-Qiang et al (2017), China Journal of Chinese Metaria Medica, 41(10).
[3] Darija Cor et al (2018), Molecules, 2018 (23), 649.
[4] Jue Wang et al (2017), Aging and Disease, 8(6), 691-707.
